ထရန့်ပ်က အီရတ်၊ ဆီးရီးယားမှ တပ်ဖွဲ့ဝင်များ ရုပ်သိမ်းလိုက်ချိန်တွင် အီရန်က အရှေ့အလယ်ပိုင်းတစ်ခွင် ၎င်း၏ ‘အရိပ်အင်ပါယာ’ ကို ချဲ့ထွင်

(SeaPRwire) –   အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုက ဆီးရီးယားရှိ အမေရိကန်တပ်ဖွဲ့ဝင်များကို လျှော့ချရန် စတင်တော့မည်ဟု ပြောကြားပြီး ခြောက်လအကြာတွင် ယခုသီတင်းပတ်၌ Biden အစိုးရ သဘောတူညီချက်အရ အီရတ်ရှိ အမေရိကန်တပ်ဖွဲ့ဝင် အရေအတွက်ကိုလည်း လျှော့ချတော့မည်ဖြစ်ကြောင်း U.S. က အတည်ပြုခဲ့သည်။ ဤလုပ်ရပ်သည် အီရန်နှင့် ၎င်း၏ “ shadow empire” အတွက် အကျိုးရှိနိုင်သည်ဟု လုံခြုံရေးကျွမ်းကျင်သူများက သတိပေးသည်။

Trump အစိုးရက ဆီးရီးယားရှိ U.S. တပ်ဖွဲ့ဝင်များကို ရုပ်သိမ်းရန် စီစဉ်နေကြောင်း ကြေညာပြီး ခြောက်လအကြာတွင် ယခုသီတင်းပတ်၌ Biden အစိုးရသည် သဘောတူညီချက်အသစ်အရ အီရတ်တွင်လည်း စစ်သည်အင်အားကို လျှော့ချမည်ဖြစ်ကြောင်း အတည်ပြုခဲ့ရာ လုံခြုံရေးကျွမ်းကျင်သူများက အီရန်နှင့် ၎င်း၏ “ shadow empire” ကို ပိုမိုအားကောင်းစေနိုင်သည်ဟု သတိပေးသည်။

အပြောင်းအလဲများသည် အကြမ်းဖက်ကွန်ရက် ISIS မှ ခြိမ်းခြောက်မှု လျော့ကျလာခြင်းနှင့် “ ထာဝရစစ်ပွဲများ” ကို အဆုံးသတ်လိုသည့် U.S. ၏ ဆန္ဒ တိုးပွားလာခြင်းတို့ကြား ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

သို့သော် နိုင်ငံနှစ်ခုစလုံးတွင် U.S. ၏ တပ်အင်အားလျှော့ချမှုသည် နိုင်ငံနှစ်ခုစလုံးတွင် အာဏာကွက်လပ် ဖြစ်ပေါ်လာမည်ကို လုံခြုံရေးကျွမ်းကျင်သူများက အလွန်စိုးရိမ်လျက်ရှိပြီး အီရန်၏ ခြိမ်းခြောက်မှုကိုလည်း ချက်ချင်းရင်ဆိုင်ရမည်ဖြစ်သည်။

ဆယ်စုနှစ်များစွာကြာအောင် အီရန်သည် အီရတ်နှင့် ဆီးရီးယားနှစ်နိုင်ငံစလုံးတွင် ၎င်း၏ဩဇာကို ချဲ့ထွင်နေခဲ့ပြီး စစ်ရေး၊ နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေးနှင့် လူမှုရေးအရ ရှုပ်ထွေးကာ အမြစ်တွယ်နေသော တည်ရှိမှုကို ဒေသတွင်းတွင် ထူထောင်ထားသဖြင့် ဆီးရီးယားတွင် အစိုးရအပြောင်းအလဲ ဖြစ်ပေါ်နေသည့်ကြားကပင် ၎င်း၏ဩဇာကို လွှဲပြောင်းရန် သို့မဟုတ် ဟန့်တားရန် ခက်ခဲစေသည်။

“ Islamic Revolutionary Iran နဲ့ Syria ကြားက ဆက်ဆံရေးက ’80 ပြည့်လွန်နှစ်တွေကတည်းက ရှိခဲ့တာပါ။ Syrian ပြည်တွင်းစစ် စတာနဲ့မှ စတာမဟုတ်ပါဘူး” ဟု Middle East Forum ၏ အမှုဆောင်ဒါရိုက်တာ Gregg Roman က Digital သို့ ပြောကြားခဲ့သည်။ “ သူတို့က ဆက်ဆံရေး နှစ် ၄၀ ကို ယူပြီး နောက်ဆုံးတော့ လုပ်ငန်းတစ်ခုအဖြစ် ပြောင်းလဲလိုက်တာပါ” ။

အီရန်သည် လီဘာနွန်၊ အာဖဂန်နစ္စတန်နှင့် အီရတ်တို့မှ Shia စစ်သွေးကြွအင်အားစုများကို အသုံးပြုကာ Islamic Revolutionary Guard Corps (IRGC) နှင့် ပူးပေါင်း၍ “ အပြိုင်စစ်ရေးအခြေခံအဆောက်အအုံ” ကို တည်ဆောက်ခဲ့ပြီး ဆီးရီးယားကို “ Iranian forward operating base” အဖြစ် ပြောင်းလဲပစ်ခဲ့သည်။

Middle East Forum က ပြုစုခဲ့သော စုံစမ်းစစ်ဆေးရေး အစီရင်ခံစာအရ ၂၀၁၈ ခုနှစ်ကတည်းက ဆီးရီးယားရှိ အီရန်စစ်တပ် အခြေစိုက်စခန်းများတွင် အမြစ်တွယ်နေသော မြေပြင်သတင်းရင်းမြစ်များကို အသုံးပြုကာ အီရန်သည် မြေအောက်ဥမင်လိုဏ်ခေါင်းများနှင့် လက်နက်သိုလှောင်ရုံများကိုသာ တည်ဆောက်ခဲ့ခြင်းမဟုတ်ကြောင်း တွေ့ရှိရသည်။ Tehran သည် စစ်ရေးတာဝန်များကို အရပ်ဘက်အစီအစဉ်များနှင့် ပေါင်းစပ်ထားသော စနစ်ဖြင့် ဆီးရီးယားလူမျိုးများ၏ နေ့စဉ်ဘဝထဲသို့ နက်နက်ရှိုင်းရှိုင်း ထိုးဖောက်ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။

၎င်း၏ ကွပ်ကဲမှုဖွဲ့စည်းပုံသည် အီရန်၊ လီဘာနွန်နှင့် အီရတ် စစ်ခေါင်းဆောင်များကို ပေါင်းစပ်ခြင်းဖြင့် ရိုးရာနိုင်ငံတော် နယ်နိမိတ်များကို ကျော်လွန်နေသည်။

၂၀၂၄ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလတွင် Sunni စစ်ဘက်မဟုတ်သော အဖွဲ့အစည်း Hay’at Tahrir al-Sham (HST) – U.S. က al Qaeda မှ ဆင်းသက်လာသည်ဟု တစ်ချိန်က သတ်မှတ်ခဲ့ဖူးသော အဖွဲ့အစည်း – ၏ သိမ်းပိုက်မှုဖြင့် Bashar al-Assad အစိုးရ ပြိုလဲပြီးနောက် ဆီးရီးယားတွင် အီရန်သည် ဆန့်ကျင်ဘက်များနှင့် ရင်ဆိုင်နေရသော်လည်း Tehran သည် ဆီးရီးယားတစ်ဝန်း အစိုးရတစ်ရပ်တည်း မရှိခြင်းနှင့်အတူ အစ္စရေး၊ တူရကီနှင့် ရုရှားတို့ နိုင်ငံတော်၌ ပိုမိုလွှမ်းမိုးရန် ကြိုးပမ်းနေသည့် အလွန်ရှုပ်ထွေးသော ပထဝီနိုင်ငံရေး အခြေအနေတို့ကို အခွင့်ကောင်းယူနိုင်စွမ်းရှိသည်။

Roman က HST သည် အရှေ့မြောက်ပိုင်းရှိ Kurds သို့မဟုတ် အနောက်တောင်ပိုင်းရှိ Druze များနှင့် ပူးပေါင်း၍ အီရန်၏ ဩဇာကို “ bulwark” တစ်ခုအဖြစ် ဖန်တီးနိုင်ခြင်း မရှိပါက Tehran သည် ၎င်း၏ “ shadow empire” အောက်ရှိ ဒေသတွင်း အကျိုးစီးပွားကို ချဲ့ထွင်ရန် ကောင်းမွန်စွာ နေရာယူနိုင်မည်ဖြစ်ကြောင်း ထောက်ပြခဲ့သည်။

“ ဖြစ်နိုင်ခြေအရှိဆုံးကတော့ အီရန်ရဲ့ shadow empire တည်ဆောက်မှု အောင်မြင်မှုကနေ ထူထောင်ခဲ့တဲ့ စံနမူနာပါပဲ” ဟု အစီရင်ခံစာတွင် ဖော်ပြထားသည်။ “ အပြိုင်စစ်ရေးအခြေခံအဆောက်အအုံကို တည်ဆောက်နိုင်မှု၊ အိမ်ရှင်အစိုးရရဲ့ ထိန်းချုပ်မှုကနေ လွတ်လွတ်လပ်လပ် လုပ်ကိုင်နိုင်မှု၊ နိုင်ငံတကာ စိစစ်မှုကြားကပင် မဟာဗျူဟာမြောက် စွမ်းဆောင်ရည်တွေကို ထိန်းသိမ်းထားနိုင်မှုတို့က ဒေသတွင်း တခြားနေရာတွေမှာပါ ပုံတူကူးယူနိုင်တဲ့ ပုံစံတစ်ခုကို ပေးစွမ်းပါတယ်” ။

၎င်း၏ မဟာဗျူဟာသည် အနည်းငယ်ကွဲပြားနိုင်သော်လည်း အီရန်သည် အာဖဂန်နစ္စတန်တွင် Taliban ကို ထောက်ခံခဲ့သည့်အတိုင်းနှင့် အီရတ်တွင် ၂၀၀၃ ခုနှစ်ကတည်းက U.S. ကို တိုက်ခိုက်နေသော Shia စစ်သွေးကြွအဖွဲ့များကို ထောက်ခံခဲ့သည့်အတိုင်းပင် အာဏာကွက်လပ်များကို အကြိမ်ကြိမ် အသုံးပြုကာ ၎င်း၏ လွှမ်းမိုးမှုကို ချဲ့ထွင်ခဲ့ပြီး U.S. ၏ ဩဇာကို တန်ပြန်ခဲ့သည်။

“ အီရန်တွေမှာ အီရတ်အတွက် မဟာဗျူဟာရှိပြီး အဲဒါက ထိရောက်တယ်” ဟု ကျွမ်းကျင်သူ အကြမ်းဖက်မှုဆိုင်ရာ လေ့လာသူနှင့် Foundation for Defense of Democracies’ “ Long War Journal” ၏ အကြီးတန်းအယ်ဒီတာ Bill Roggio က Digital သို့ ပြောကြားခဲ့သည်။ “ သူတို့က သူတို့ရဲ့ ရည်မှန်းချက်တွေအောင်မြင်ဖို့ စစ်ရေး၊ နိုင်ငံရေးနဲ့ စီးပွားရေးနည်းလမ်းတွေကို အသုံးပြုနေပြီး အီရတ်နဲ့ သူတို့ရဲ့ နီးစပ်မှုက အဲဒါကို အောင်မြင်ဖို့ တကယ်ကို အထောက်အကူပြုပါတယ်” ။

Roggio က အီရတ်တွင် အီရန်ကျောထောက်နောက်ခံပြု စစ်သွေးကြွ ထောင်ပေါင်းများစွာရှိပြီး ၎င်းတို့သည် Popular Mobilization Forces (PMF) ၏ အစိတ်အပိုင်းဖြစ်ကြသည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။ PMF သည် ISIS ကို တိုက်ခိုက်ရာတွင် အလွန်ဩဇာကြီးမားပြီး ဝန်ကြီးချုပ်၏ ကွပ်ကဲမှုအောက်ရှိ Iraqi Armed Forces ၏ အစိတ်အပိုင်းဖြစ်သော်လည်း Tehran ၏ ဩဇာခံများဖြစ်သည်။

“ သူတို့က အီရတ်အစိုးရမှာ သိသိသာသာ လွှမ်းမိုးမှုရှိတယ်။ အီရတ်ပါလီမန်မှာ ကြီးမားတဲ့၊ လွှမ်းမိုးတဲ့ အဖွဲ့ကြီးတစ်ခုကို နေရာယူထားတယ်။ ပြီးတော့ ဒီစစ်သွေးကြွတွေမှာ စီးပွားရေးအင်အားလည်း ရှိတယ်” ဟု Roggio က ပြောသည်။ “ အီရန်က ဒီစစ်သွေးကြွအင်အားစုတွေကို Hezbollah နဲ့ တူညီတဲ့လိုင်းတွေအတိုင်း တည်ဆောက်ခဲ့ပြီး သူတို့က အီရန်မှာ Islamic Revolutionary Guard Corps လိုမျိုး နောက်ဆုံးမှာ ဖြစ်လာစေချင်တာပါ” ။

Roman နှင့် Roggio နှစ်ဦးစလုံးက ဒေသတွင်းမှ U.S. တပ်ဖွဲ့ဝင်များ ရုပ်သိမ်းမှုနှင့် အီရန်က ၎င်း၏ ဩဇာနှင့် အကျိုးစီးပွားများကို ချဲ့ထွင်ရန် ကြိုးပမ်းနေချိန်တွင် U.S. ၏ ဩဇာဖယ်ရှားခြင်းအပေါ် သိသိသာသာ စိုးရိမ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

“ ကျွန်တော်တို့ အာဖဂန်နစ္စတန်ရဲ့ သင်ခန်းစာတွေနဲ့ အီရတ်ရဲ့ သင်ခန်းစာတွေကိုတောင် မသင်ယူခဲ့ကြဘူး” ဟု Roggio က ပြောကြားခဲ့သည်။ “ ကျွန်တော်တို့ အာဖဂန်နစ္စတန်မှာ ဒါမှမဟုတ် တခြားဘယ်နေရာမှာမဆို စစ်သည် ၁၀၀ ဒါမှမဟုတ် ၁၀၀,၀၀၀ ရှိတာကို ဂရုမစိုက်ပါဘူး။ ကျွန်တော်တို့ သူတို့အတွက် ချမှတ်ထားတဲ့ မစ်ရှင်ကို အောင်မြင်ဖို့ မှန်ကန်တဲ့ စစ်သည်တွေ ရှိရဲ့လား။

“ ကျွန်တော်တို့က စစ်သည်အရေအတွက်အကြောင်း ပြောနေကြတာပါ။ … ကျွန်တော်တို့ အီရတ်မှာ ဘာမစ်ရှင်ရှိလဲဆိုတာ တကယ်မပြောကြဘူး။ ISIS တန်ပြန်ရေးမစ်ရှင်လား။ အီရန်ဩဇာကို တားဆီးရေးမစ်ရှင်လား။

“ ပြီးတော့ ကျွန်တော်တို့ အဲဒီပန်းတိုင်တွေကို အောင်မြင်ဖို့အတွက် စစ်ရေးနဲ့ သံတမန်ရေး၊ နိုင်ငံရေးနဲ့ စီးပွားရေးဩဇာ အချိုးအစား မှန်ကန်စွာ ပေါင်းစပ်ထားတာ ရှိရဲ့လား။ ကျွန်တော်တော့ မယုံကြည်ဘူး” ။

ကျွမ်းကျင်သူနှစ်ဦးစလုံးက U.S. သည် အီရန်နှင့် ၎င်း၏ခြိမ်းခြောက်မှုကို လုံလုံလောက်လောက် အလေးအနက်မထားခဲ့သည့် သမိုင်းကြောင်းရှည်လျားစွာ ရှိနေကြောင်း၊ ၎င်းသည် Republican နှင့် Democratic အစိုးရများ နှစ်ခုစလုံးတွင် ဆယ်စုနှစ်များစွာ ကြာမြင့်ခဲ့သော ပြဿနာဖြစ်ကြောင်း ထောက်ပြခဲ့သည်။

“ အီရန်တွေက စိတ်ရှည်တယ်။ သူတို့က ဆယ်စုနှစ်နဲ့ မျိုးဆက်တွေရဲ့ အချိန်ကာလတွေပေါ်မှာ လည်ပတ်နေတယ်။ ကျွန်တော်တို့က စိတ်မရှည်ဘူး။ ကျွန်တော်တို့က နှစ်နှစ်နဲ့ လေးနှစ် ရွေးကောက်ပွဲစက်ဝန်းတွေရဲ့ အချိန်ကာလတွေပေါ်မှာ လည်ပတ်တယ်” ဟု Roggio က ပြောသည်။ “ နောက်ဆုံးမှာတော့ အီရန်က U.S. ကို ဒေသကနေ မောင်းထုတ်ပြီး အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံတွေဖြစ်တဲ့ အာဖဂန်နစ္စတန်၊ အီရတ်၊ ဂါဖ်နိုင်ငံတွေမှာ ၎င်းရဲ့ဩဇာကို ချဲ့ထွင်ဖို့ ကြိုးပမ်းနေတာပါ” ။

“ နောက်ဆုံးပန်းတိုင်ကတော့ U.S. ကို ထွက်သွားအောင် လုပ်ပြီး ဩဇာချဲ့ထွင်နိုင်ဖို့ပါပဲ” ။