အယ်လ်ဘေးနီးယားတရားသူကြီး တရားခွင်အတွင်း ပစ်သတ်ခံရ၊ တရားစီရင်ရေးစနစ် ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများအပေါ် ဒေါသများ မြင့်တက်လာမှုကြားမှ

(SeaPRwire) –   အောက်တိုဘာ ၆ ရက်နေ့တွင် အယ်လ်ဘေးနီးယား အယူခံတရားရုံး တရားသူကြီး Astrit Kalaja သည် Tirana တရားရုံးခန်းအတွင်း ပိုင်ဆိုင်မှုအငြင်းပွားမှု ကိစ္စတစ်ခုကို ကြီးကြပ်နေစဉ် သေနတ်ဖြင့် ပစ်သတ်ခံခဲ့ရသည်။ Kalaja သည် ရရှိသောဒဏ်ရာများဖြင့် သေဆုံးခဲ့ပြီး အခြားနှစ်ဦးလည်း သေနတ်ပစ်ခတ်မှုတွင် ဒဏ်ရာရခဲ့သည်။ အသက် ၃၀ အရွယ် သံသယရှိသူကို ဖမ်းဆီးထားသည်။

Kalaja အသတ်ခံရခြင်းသည် အယ်လ်ဘေးနီးယား တရားရေးစနစ်အပေါ် တစ်နိုင်ငံလုံးအနှံ့ မကျေနပ်မှုများအတွက် အမြန်ဆုံး မီးပွားတစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့သည်။

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုနှင့် ဆိုင်ရာ အယ်လ်ဘေးနီးယား သံအမတ်ဟောင်း Agim Nesho က Digital သို့ ပြောကြားရာတွင် လွန်ခဲ့သည့် ဆယ်စုနှစ်နီးပါးခန့်က ဥရောပသမဂ္ဂနှင့် အမေရိကန်တို့က အကောင်အထည်ဖော်ခဲ့သည့် ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများသည် “ ဥပဒေစိုးမိုးရေးကို ခိုင်မာအားကောင်းစေရန် ရည်ရွယ်ခဲ့သည်” ဟု ဆိုသော်လည်း “ ဒီမိုကရေစီအဖွဲ့အစည်းများကို ထိခိုက်စေပြီး အုပ်ချုပ်ရေးအာဏာကို စုစည်းစေသည့် နိုင်ငံရေးကိရိယာအဖြစ် ပြောင်းလဲသွားခဲ့သည်” ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။

“ ရလဒ်အနေဖြင့်” ဟု Nesho က ပြောကြားရာတွင် “ တရားရေးစနစ်အပေါ် ပြည်သူလူထု၏ ယုံကြည်မှုသည် ပြင်းထန်စွာ ယိုယွင်းလာခဲ့ပြီး၊ အဖွဲ့အစည်းဆိုင်ရာ ချွတ်ယွင်းမှုများသည် လူ့အဖွဲ့အစည်း၏ အချို့သော အစိတ်အပိုင်းများက တရားမျှတမှုကို ကိုယ်တိုင် ဆောင်ရွက်ရန် တွန်းအားပေးခံရသည်ဟု ခံစားရသည်အထိ ရောက်ရှိလာခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ဒီမိုကရေစီ နောက်ပြန်ဆုတ်နေကြောင်းကို ပြသသည့် အန္တရာယ်ရှိသော လက္ခဏာဖြစ်သည်။”

အစိုးရဆန့်ကျင်ဘက် က Digital သို့ ပြောကြားရာတွင် Kalaja အသတ်ခံရခြင်းသည် “ စက်ဆုပ်ဖွယ်ရာ လုပ်ရပ်တစ်ခုဖြစ်ပြီး လျစ်လျူရှုမထားသင့်သည့် သတိပေးခေါင်းလောင်းသံတစ်ခု” ဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

Berisha က အဆိုပါလုပ်ရပ်အတွက် “ ထင်ရှားသော ထောက်ခံမှုများ” ရရှိခဲ့ခြင်းသည် (လူသတ်သမား၏ ဥပဒေရေးရာအခွင့်အရေးများကို ထောက်ခံရန်အတွက် လက်ရှိတွင် လှုပ်ရှားမှုမရှိတော့သည့် GoFundMe တစ်ခု ဖန်တီးခဲ့ခြင်းအပါအဝင်) “ ချွတ်ယွင်းနေသော တရားစီရင်ရေးစနစ်၊ အကျင့်ပျက်ခြစားပြီး နိုင်ငံရေးယိမ်းယိုင်နေသော တရားစီရင်ရေးစနစ်အပေါ် ဆန့်ကျင်ဆန္ဒပြမှု” ကို ပြသနေသည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။

တရားရေးပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများကြောင့် “ တိုင်းပြည်သည် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာ တရားရုံးမရှိဘဲ၊ တရားရုံးချုပ်မရှိဘဲ ငါးနှစ်ကျော်ကြာ ကျန်ရှိခဲ့သည်” ဟု Berisha က ပြောကြားခဲ့ရာ အမှုပေါင်း ၂၀၀,၀၀၀ ခန့် “ အကြီးအကျယ် နောက်ကျကျန်ရှိနေခြင်း” ကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ ၎င်းက တရားရေးဝန်ထမ်းများကို စိစစ်သည့် လုပ်ငန်းစဉ်သည် “ လွတ်လပ်သည်ဟု ယူဆရသော သို့မဟုတ် ညာဘက်သို့ ယိမ်းဖွယ်ရှိသော တရားသူကြီးများကို စုန်းပြောင်းရှာဖွေခြင်း” အဖြစ်သို့ ပြောင်းလဲသွားခဲ့သည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။ Berisha ၏ အဆိုအရ ၎င်းသည် “ တရားစီရင်ရေးကို အတိုက်အခံများအပေါ် လက်နက်အဖြစ် အသုံးပြုခြင်း” ကို ဦးတည်စေခဲ့သည်။

အယ်လ်ဘေးနီးယား တရားရေးစနစ်၏ သမာဓိကို ပြန်လည်တည်ဆောက်ရန်အတွက် အယ်လ်ဘေးနီးယားသို့ အမေရိကန်၏ အကူအညီပေးရေးဆိုင်ရာ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် အစီရင်ခံစာတစ်ခု။ အစီရင်ခံစာတွင် USAID က တရားရုံးချုပ်အား နောက်ကျကျန်နေသည့် အမှု ၃၅,၀၀၀ အနက် ၇၂% ကို စီမံခန့်ခွဲရန် လုပ်ထုံးလုပ်နည်းတစ်ခု ဖန်တီးရာတွင် ကူညီခဲ့သည်ဟု ဖော်ပြထားသည်။ စိစစ်ရေးလုပ်ငန်းစဉ်များတွင် ထည့်သွင်းခဲ့သော တရားသူကြီးနှင့် ရှေ့နေ ၂၈၆ ဦးအနက် ၁၂၅ ဦးသည် “ ရှင်းပြမရသော ကြွယ်ဝမှု၊ စနစ်တကျ ရာဇဝတ်မှုများနှင့် ဆက်နွယ်မှု သို့မဟုတ် အရည်အချင်းမပြည့်မီမှု” တို့ကြောင့် ရာထူးမှ ထုတ်ပယ်ခံခဲ့ရပြီး တရားသူကြီး ၅၀ ဦးကမူ စိစစ်မှုခံယူမည့်အစား နုတ်ထွက်ရန် ရွေးချယ်ခဲ့သည်။

ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများ ဖြစ်ပေါ်ပြီးနောက်ပိုင်းတွင် ဥပဒေရေးရာ အငြင်းပွားမှုများကို ဖြေရှင်းရန် ၁၅-၂၀ နှစ်ခန့် ကြာမြင့်နေကြောင်း Berisha က ပြောကြားခဲ့သည်။ “ တရားမျှတမှု ကြန့်ကြာခြင်းသည် တရားမျှတမှုကို ငြင်းပယ်ခြင်းပင်ဖြစ်သည်” ဟု Berisha က ဆိုသည်။

အယ်လ်ဘေးနီးယား ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာ တရားရုံးတွင် ယခင်က ရှေ့နေနှင့် တရားသူကြီးအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သူ ရှေ့နေ Besnik Muçi က Digital သို့ ပြောကြားရာတွင် တရားရေးပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများသည် “ ယုံကြည်စိတ်ချရသော၊ တရားမျှတသော၊ လွတ်လပ်သော၊ ကျွမ်းကျင်သော၊ ဝန်ဆောင်မှုပေးသော တရားရေးစနစ်တစ်ခုကို ဖန်တီးရန် ရည်ရွယ်သည်၊ ၎င်းသည် ပွင့်လင်းမြင်သာပြီး တာဝန်ယူမှုရှိကာ ထိရောက်မှုရှိရမည်” ဟု ဆိုသည်။ အယ်လ်ဘေးနီးယား တရားရေးစနစ်သည် “ စံနှုန်းအားလုံးနီးပါးတွင် ကျရှုံးခဲ့သည်” ဟု ၎င်းက ပြောကြားခဲ့သည်။

တရားရုံးများတွင် နောက်ကျကျန်နေသည့် အမှုပေါင်း ၁၅၀,၀၀၀ ခန့်ရှိကြောင်း Muçi က ပြောကြားခဲ့သည်။ ၎င်းက အယူခံတရားရုံးငါးခုနှင့် ခရိုင်တရားရုံးအချို့ကို ပိတ်လိုက်ခြင်းသည် “ ပြည်သူများ တရားမျှတမှုရရှိရန် လမ်းကြောင်းကို ပိတ်ဆို့လုနီးပါး ဖြစ်စေခဲ့သည်” ဟုလည်း ထောက်ပြခဲ့သည်။ တရားရုံးအဆောက်အအုံအများစုသည် “ လိုအပ်သော လုံခြုံရေးအခြေအနေများနှင့် စံချိန်စံညွှန်းများကို မပြည့်မီ” ကြောင်းလည်း ၎င်းက ရှင်းပြခဲ့သည်။

” တရားရေးစနစ်တွင်” ဟု Muçi က ပြောကြားခဲ့သည်။

Kalaja အသတ်ခံရပြီးနောက် Korça Bar Association နှင့် National Bar Association of Albania တို့သည် အောက်တိုဘာ ၉ ရက်နှင့် ၁၀ ရက်နေ့များတွင် တရားရုံးလုပ်ငန်းများကို သပိတ်မှောက်ခဲ့သည်။ Korça Bar Association ဒါရိုက်တာ Nevzat Tarelli က သို့ ပြောကြားရာတွင် Kalaja အသတ်ခံရခြင်းသည် တရားရေးဝန်ထမ်းများအတွက် လုံခြုံရေးနှင့် ယုံကြည်မှုကို တိုးမြှင့်ရန် လိုအပ်ကြောင်းကို မီးမောင်းထိုးပြခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။ ၎င်းက “ အချိန်မီ တရားမျှတမှုကို မျှော်လင့်သူများသည် ၎င်းကို မရရှိပါက တရားမျှတမှုအပေါ် ယုံကြည်မှုမရှိတော့ပါ” ဟုလည်း ပြောကြားခဲ့သည်။ 

အယ်လ်ဘေးနီးယား ဝန်ကြီးများကောင်စီ၏ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး Engjëll Agaçi သည် တရားစီရင်ရေးအပေါ် တစ်နိုင်ငံလုံးအနှံ့ မကျေနပ်မှုများ သို့မဟုတ် အယ်လ်ဘေးနီးယား၏ တရားရုံးအမှုနောက်ကျမှု ပမာဏနှင့် ပတ်သက်၍ Digital ၏ မေးခွန်းများကို ပြန်လည်ဖြေကြားခြင်းမရှိခဲ့ပါ။

နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူတစ်ဦးက အယ်လ်ဘေးနီးယားရှိ အမေရိကန်ကျောထောက်နောက်ခံပြု တရားရေးပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး ကြိုးပမ်းမှုများ အောင်မြင်မှုနှင့် ပတ်သက်သည့် မေးခွန်းများကို ပြန်လည်ဖြေကြားရန် သို့မဟုတ် Kalaja အသတ်ခံရခြင်းကြောင့် ပေါ်လွင်လာသည့် ပြဿနာများကို ဖြေရှင်းရန် ငြင်းဆန်ခဲ့သည်။

“ ဤတိုက်ခိုက်မှု၏ သားကောင်များနှင့် ၎င်းတို့၏ မိသားစုများအား ကျွန်ုပ်တို့ အနက်ရှိုင်းဆုံး ဝမ်းနည်းကြောင်း ဖော်ပြပါသည်၊ တရားသူကြီးများနှင့် ရှေ့နေများအပေါ် အကြမ်းဖက်မှု အသုံးပြုခြင်းကို ပြင်းပြင်းထန်ထန် ရှုတ်ချပါသည်” ဟု ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူက ပြောကြားခဲ့သည်။